Koolmonoxide is een giftig, kleurloos en reukloos gas dat onder andere ontstaat bij onvolledige verbranding van stoffen die koolstofverbindingen bevatten. Het gas is iets lichter dan lucht.
Bekende voorbeelden van aanwezigheid van koolmonoxide zijn uitlaatgassen van auto's en verbranding van aardgas in ketels, geisers en kachels in slecht geventileerde ruimtes.
Bij inademing van koolmonoxide hecht het gas zich aan de hemoglobine in de rode bloedcellen en verdringt daarbij het zuurstof. Omdat het hechtvermogen van koolmonoxide ongeveer 250x zo groot is als dat van zuurstof, treden er al bij lage concentraties vergiftigingsverschijnselen op.
De verschijnselen bij koolmonoxide-vergiftiging zijn hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en vermoeidheid. Langdurige blootstelling of blootstelling aan hoge concentraties veroorzaken bewusteloosheid met mogelijk de dood tot gevolg door zuurstoftekort in de hersenen.
Slachtoffers moeten zo snel mogelijk in frisse lucht worden gebracht. Indien mogelijk kan extra zuurstof worden toegediend.
Effecten vergiftiging koolmonxide | |
20 ppm | Maximaal aanvaarde concentratie in Nederland. Dit wordt ook wel TWA of MAC waarde genoemd. |
200 ppm | Kortademigheid, drukkend gevoel op het hoofd. |
400 ppm | Hoofdpijn, vermindering beoordelingsvermogen. Levensbedreigend na 3 uur voortdurende blootstelling. |
800 ppm | Ernstige vermoeidheid, misselijkheid, prikkelbaarheid,verminderd gezichtsvermogen. Bewusteloos na 2 uren, dood binnen 2-3 uren. |
1500 ppm | Zware hoofdpijn, flauwvallen, verwardheid, misselijkheid. Dood binnen 1-2 uren blootstelling. |
3000 ppm | Snelle ademhaling, braken, hartritmestoornissen. Dood binnen 1 uur blootstelling. |
6000 ppm | Stuipen, verwijde pupillen, verstoorde ademhaling. Dood binnen 25-30 minuten. |
12000 ppm | Hartfalen, coma, overlijden. Dood tot gevolg binnen 1-3 |
Vroeger was steenkool de belangrijkste brandstof voor het verwarmen van huizen. Door slecht onderhouden schoorstenen en kachels ontstond koolmonoxide of kolendamp. Omdat koolmonoxide reukloos is, vallen personen ongemerkt in slaap en overlijden als de blootstelling voortduurt.
In de huidige tijd zijn een geiser of ketel een potentiele gevarenbron. In deze toestellen is zuurstof nodig om aardgas te verbranden. Als niet voldoende zuurstof aanwezig is, zal er koolmonoxide ontstaan. Ook een verstopte schoorsteen, bijvoorbeeld door vogelnesten of achterstallig onderhoud, kan koolmonixide vergiftiging tot gevolg hebben.
Met name bij hoge concentraties koolmonoxide lopen niet alleen de slachtoffers maar ook de hulpverleners een groot risico. Een persoonlijke CO detector, bijvoorbeeld de BW Clip, kan hen tijdig waarschuwen. Vervolgstap is het uitschakelen van de bron en ventileren van de ruimte. Voorkom het gebruik van lichtschakelaars in verband met explosiegevaar.
Uitlaatgassen bevatten koolmonoxide. Bij slecht functionerende uitlaatsystemen of motoren is de concentratie hoger. In combinatie met besloten ruimtes, waarvan parkeergarages het belangrijkste voorbeeld, is dit een potentiele gevarenbron. Tijdens werkzaamheden in deze garages wordt het dragen van een gasdetector voor bescherming tegen CO zeer aanbevolen.